Η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης

Πώς αναπτύσσεται η κριτική σκέψη στο παιδί;  Η συμβολή του γονιού

Υπάρχουν 2 μεγάλες θεωρητικές σχολές στην εκπαιδευτική ψυχολογία σχετικά με την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης στους μαθητές. Η μια είναι η Ψυχοκοινωνική θεωρία του Vygotski και η άλλη η Γνωσιοαναπτυξιακή θεωρία του Piaget. 

Σε γενικές γραμμές ο Vygotsky υποστηρίζει ότι η σκέψη,  οι ιδέες και η γνώση παράγονται περισσότερο μέσω της κοινωνικής αλληλεπίδρασης ανάμεσα στα άτομα παρά μέσω της προσωπικής γνωστικής ανάπτυξης και τις μεμονωμένες προσπάθειες του ατόμου.  Όμως, το πόσο θα ωφεληθεί ένα άτομο (εν προκειμένω μαθητής) από την αλληλεπίδραση, εξαρτάται από τα ατομικά του χαρακτηριστικά. 

Ο γονιός λοιπόν μπορεί να παίξει το ρόλο ενός ‘μικρού δασκάλου’ στο παιδί ηλικίας Α εως Δ δημοτικού, προσπαθώντας να αλληλεπιδράσει με τέτοιο τρόπο που θα αναπτύξει και θα αξιοποιήσει τις ήδη υπάρχουσες δυνατότητες του παιδιού του. Με αυτό τον τρόπο, ο μαθητής θα μπορεί να κατακτά συνεχώς ολοένα και μεγαλύτερα επίπεδα γνώσης, με αποτέλεσμα να έχει ανεβασμένη ψυχολογία και μεγαλύτερη όρεξη για μάθηση.

2 από τις βασικές μεθόδους για να γίνουμε καλοί ‘δάσκαλοι’ του παιδιού μας  και να θέσουμε τις βάσεις για την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης είναι :

1.      Να ενεργοποιούμε τις μνήμες , τις γνώσεις και τη  φαντασία του παιδιού, ώστε να μπορεί ο μαθητής να συσχετίζει τα νέα στοιχεία με τη ήδη υπάρχουσες γνώσεις του. (αυτό άλλωστε προτείνει και ο Piaget ως μια καλή πρακτική κατάκτησης γνώσης).

2.      

Να κάνουμε ερωτήσεις που δυσκολεύουν σχετικά το παιδί, ούτως ώστε να παράγουμε γνωστικές συγκρούσεις οι οποίες θα το ωθήσουν σταδιακά στην αναζήτηση των σωστών απαντήσεων. Προσοχή ! Πρέπει να κάνουμε τις ερωτήσεις με τρόπο που να μην υποδηλώνει ανακριτή διάθεση από μέρους μας, αλλά μια διάθεση ‘παιχνιδιού’ αναζήτησης της γνώσης από εμάς και το παιδί.   Χρειάζεται όμως κάποια εξάσκηση και χρόνος  από το γονιό για να το καταφέρει. Κάποια στιγμή όμως τα αποτελέσματα σε επίπεδο γνώσης του μαθητή αλλά και εξοικονόμησης χρόνου μελέτης θα σας κάνουν να πείτε ‘ άξιζε τον κόπο!’  

Ο Ντάβαρης Αθανάσιος είναι ψυχολόγος με ειδίκευση σε θέματα εκπαίδευσης , ερευνητικός συνεργάτης του Παν. Θεσσαλίας και υπεύθυνος στο Εργαστήρι Έξυπνης Μάθησης.